นิราศลอนดอน ของ หม่อมราโชทัย
ผู้แต่ง หม่อมราโชทัย(ม.ร.ว กระต่าย อิศรางกูล )
ประวัติหม่อมราชโชทัย
หม่อมราโชทัย นามเดิม หม่อมราชวงศ์กระต่าย อิศรางกูรเป็นบุตรของกรมหมื่นเทวานุรักษ์ (หม่อมเจ้าชอุ่ม อิศรางกูร) เป็นปนัดดาของสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมขุนอิศรานุรักษ์ และสมเด็จพระศรีสุริเยนทรา พระราชินีในรัชกาลที่๒ เป็นปนัดดาของสมเด็จเจ้าฟ้า กรมพระศรีสุดารักษ์ ซึ่งเป็นพระพี่นางในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
หม่อมราชวงศ์กระต่ายเกิดเมื่อวันที่๑๒ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๓๖๓ เมื่อเจริญวัยบิดาได้นำไปถวายตังอยู่กับพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งยังดำรงพระอิสริยยศเป็นเจ้าฟ้ามงกุฎสมมุติเววาวงศ์พงศาอิศวรกระกษัตริย์ขัตติยราชกุมาร หม่อมราชวงศ์กระต่ายได้อยู่รับใช้ในพระองค์ท่านตลอดมาด้วยเป็นญาติใกล้ชิดทางพระราชมารดาในเจ้าฟ้ามงกุฎ เมื่อเจ้าฟ้ามงกุฎทรงผนวชมีฉายาว่า ‘วชิรญาณ’ หม่อมราชวงศ์กระต่ายก็ได้ตามเสด็จไปอยู่รับใช้โดยตลอด ครั้นเมื่อเจ้าฟ้ามงกุฎทรงสนพระราชหฤทัยใฝ่การศึกษาภาษาอังกฤษ หม่อมราชวงศ์กระต่ายก็ได้ศึกษาตามพระราชนิยม โดยได้ศึกษากับพวกหมอสอนศาสนามิชชันนารีจนมีความรู้ภาษาอังกฤษดี ถึงกับเจ้าฟ้ามงกุฎทรงใช้อย่างเลขานุการสำหรับเชิญกระแสรับสั่งไปพูดจากับชาวต่างชาติ เมื่อเจ้าฟ้ามงกุฎได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติขึ้นเป็นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่๔ หม่อมราชวงศ์กระต่ายก็ได้ติดตามสมัครเข้ารับราชการสนองพระมหากรุณาธิคุณ และด้วยจากความสามารถช่วยราชกิจได้ดีมีความชอบต่อราชการ จึงได้รับพระราชทานเลื่อนอิสริยยศขึ้นเป็น ‘หม่อมราโชทัย’ เพราะความรู้ภาษาอังกฤษดีนี้เอง เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำริให้จัดส่งราชทูตเชิญพระราชสาสน์และเครื่องมงคลราชบรรณาการไปถวายสมเด็จพระราชินีวิกตอเรีย พระเจ้าแผ่นดินอังกฤษ จึงโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมราโชทัยเป็นล่ามหลวงไปในคณะราชทูต ภายหลังที่กลับมาจากประเทศอังกฤษแล้ว ในเวลานั้นผลของสัญญาการเจริญทางพระราชไมตรีกับนานาประเทศในยุโรปทำให้ไทยเราต้องจัดตั้งศาลต่างประเทศขึ้น ก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมราโชทัยราชเลขานุการในพระองค์ ขึ้นเป็นอธิบดีพิพากษาศาลต่างประเทศเป็นคนแรก
หม่อมราโชทัยถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ ๓๑ กรกฎาคม พุทธศักราช๒๔๑๐ เมื่ออายุ๔๗ปี พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯให้จัดการรับพระราชทานเพลิง ณ เมรุวัดอรุณราชวราราม เมื่อวันที่๑๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๔๑๐
เกียรติประวัติของหม่อมราโชทัยปรากฏอยู่ในวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ในฐานะผู้แต่งและกวีคนแรกๆ ที่มีฝีปากในการสร้างสรรค์สารคดีเชิงบันทึกการท่องเที่ยว ทั้งที่เป็นร้อยแก้วและกวีนิพนธ์
(สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. ๒๕๓๙:๑๒)
ปีที่แต่ง แต่งเมื่อราวได้เดินทางไปกับคณะทูตไทยเพื่อเจริญสัมพันธไมตรีกับอังกฤษ ในปีมะเส็ง จุลศักราช ๑๒๑๙(พ.ศ.๒๔๐๐)
จุดมุ่งหมายในการแต่ง เพื่อบันทึกเห็นการในการเดินทางไปประเทศอังกฤษเป็นครั้งแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทย ตามพระบรมราชโองการของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่๔ ซึ่งเป็นพระมหากษัตริย์ที่ทรงเล็งเห็นการณ์ไกลในทางที่จะจรรโลงประเทศชาติ ทั้งยังต้องนำประเทศฝ่ามรสุมทางการเมืองให้พ้นกับประเทศมหาอำนาจเรือปืนของต่างชาติอีกด้วย จึงมีพระราชดำริที่จะเปิดประเทศ รับอารยธรรมของนานาชาติที่เจริญกว่ามาบำรุงพัฒนาประเทศให้เกิดความเจริญรุ่งเรืองมั่นคง เสริมสร้างความมั่นคง และความสงบสุขของปวงประชาราษฎร์ ต่อมาหนังสือนี้ได้ขายลิขสิทธิ์ให้แก่หมอบรัดเลย์เป็นจำนวน๔๐๐ บาท ในปีพ.ศ.๒๔๐๔ และได้แสดงเจตนาการเขียนไว้ตอนท้ายนิราศดังบทประพันธ์ต่อไปนี้
“บางยลบางเรื่องรู้ รหัศการ
จึงนิพนธ์พจนสาร สืบไว้
สำหรับแผ่นดินนาน เนาเนื่อง ไปเอย คนเกิดภายหลังได้ อ่านแจ้งอนุสนธิ์”
(หม่อมราโชทัย. ๒๕๕๓: ๑๓๘)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น